Programma

Tirtsa Ehrlich heeft zich de laatste twintig jaar gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van kinderen en jongeren met AD(H)D en de begeleiding van hun ouders. In dit middagsymposium neemt ze je in vogelvlucht mee door haar boek vol opvoedadviezen voor ouders, uitleg over basisbehoeften van kinderen en een acht-stappenplan voor ouders om te zoeken naar de beste aanpak voor hun kind. Want er is geen quick fix voor AD(H)D-gedrag, wel een goodness of fit. Met de inzichten en kennis uit haar nieuwe boek, Kinderen en jongeren met AD(H)D waar help je ze mee?, biedt ze een uitputtend handvat. Zowel bij de opvoeding en begeleiding van kinderen en adolescenten met de classificatie AD(H)D als van kinderen en adolescenten met meer dan gemiddelde concentratieproblemen, vergeetachtigheid en chaotisch gedrag zonder de classificatie.

Voor kinderen met ADHD zijn verschillende interventies met een stevige wetenschappelijke basis beschikbaar. De implementatie van deze interventies in de klinische praktijk is echter suboptimaal, wat veel kinderen en hun families negatief beïnvloedt. In deze presentatie zal ik dit probleem vanuit drie perspectieven bespreken.

Ten eerste zal ik drie recente studies presenteren van ons PAINT (Psychosociale ADHD Interventies) onderzoeksconsortium, waarin we aanmoedigende en belemmerende factoren voor evidence-based practice voor ADHD hebben geïdentificeerd (survey-studies onder clinici [N=219] en schoolprofessionals [N=115], en een longitudinale observatiestudie onder ouders van kinderen met ADHD [N=126]). Deze studies tonen aan dat richtlijnen vaak niet worden gevolgd, dat veel kinderen met ADHD interventies ontvangen zonder een solide wetenschappelijke basis, en dat veel factoren de behandelkeuzes van families bepalen.

Ten tweede zal ik één specifieke bevinding in detail bespreken: Contextgerichte interventies (bijvoorbeeld gedragtherapeutische ouder-/lerarentraining) worden aanbevolen door alle richtlijnen, maar hun implementatie is problematisch. We hebben daarom een korte en meer toegankelijke interventie van slechts drie sessies ontwikkeld. Ik zal pilotonderzoek bespreken (N=29 gezinnen), waaruit blijkt dat deze korte interventie veelbelovende effecten heeft, evenals onze drie lopende gerandomiseerde gecontroleerde studies in verschillende settings.

Ten derde zal ik betogen dat het huidige discours rond ADHD, met een overheersende nadruk op biologische oorzaken, een cruciale factor is bij het bepalen van de behandeling. Een te beperkt biologisch perspectief op ADHD kan leiden tot decontextualisering, wat inhoudt dat wordt geloofd dat kinderen, of hun hersenen, primair verantwoordelijk zijn voor hun symptomen. Dit verhaal leidt logischerwijs families naar oplossingen gericht op het kind, en weerhoudt hen ervan om evidence-based contextuele interventies te kiezen.

Veel ouders houden hun hart vast als hun kind tiener wordt. Zullen ze losslaan en allemaal dingen gaan doen die niet mogen? En zullen ze nog wel naar ons luisteren is een veel gehoorde angst onder ouders. Kids met AD(H)D die tiener worden hebben vaak ouders die die angst dubbel kennen. Hun kind is al speciaal en soms moeilijk te temmen en hoe moet dat nou in de puberteit? Gelukkig overleven vrijwel de meeste ouders en hun AD(H)D kids die tienertijd en puberteit. Tijdens de voordracht zullen we samen kijken wat je als ouder nodig hebt om die tienertijd goed door te kunnen komen. Wat is wel handig om te doen en wat juist niet. En wat heb je nodig als ouder om het vol te blijven houden, en vooral hoe leer je als ouder genieten van de dingen die wel goed gaan? Is het nou belangrijk om heel streng te zijn en elke dag afspraken te maken en die te evalueren met je tiener of is het handiger om die tiener meer eigen verantwoordelijkheid te geven en om het zelf fouten te laten maken waarvan geleerd kan worden? En hoe zit het met regels stellen terwijl andere ouders die regels helemaal niet consequent naleven? En is het nou echt zo dat tieners met AD(H)D sociaal emotioneel jonger zijn dan hun leeftijdsgenoten en als dat zo is wat betekent dat dan voor de opvoeding? Allemaal mooie vragen waar we stil bij zullen staan.

OBIC ouderbegeleiding zet de ouders centraal. De nadruk ligt primair op gevoels- en emotieregulatie, triggers en behoeften van ouders, en daarna pas komt aandacht voor opvoeding en gedragsinterventies. Dit komt voort uit de visie dat kinderen meer reageren op wat je voelt als ouder, dan wat je letterlijk zegt of doet. De hechtingsrelatie staat centraal in deze vorm van begeleiding. In deze lezing gaat Marnix van Rossum in op de achtergrond van OBIC, het ontstaan en ervaringen uit de praktijk.

De methode is toepasbaar in elke gezinssituatie, omdat in principe iedere ouder voor een deel wordt gestuurd door automatische patronen die voortkomen uit het eigen verleden en eerdere generaties. Meer zicht krijgen op deze patronen en coaching krijgen om hieruit te stappen, draagt bij aan een beter opvoedklimaat.

OBIC ouderbegeleiding is ontwikkeld vanuit de praktijk met als doelen: een grote impact, zorgonafhankelijkheid en preventie. Hiervoor worden tools uit diverse stromingen gebruikt, zoals lichte vormen van schematherapie technieken, CGT-tools voor ouders, Systeemtherapie, Orthopedagogiek, Geweldloze communicatie en zelf ontwikkelde tools die allen zijn toe te passen door zowel WO, als HBO opgeleide jeugdprofessionals.

OBIC ouderbegeleiding is ontwikkeld door Marnix van Rossum. Hij werkte lange tijd als gezinsbegeleider en jeugdpsycholoog, maar leefde ook 6 jaar in Azië, onder andere als boeddhistische monnik in kloosters in India en Myanmar. Op dit moment implementeert Marnix OBIC ouderbegeleiding bij twee organisaties en geeft hij bij Forta Opleidingen de opleiding OBIC integratieve ouderbegeleiding aan hulpverleners.